Nếu gặp bệnh gỉ sắt trên cây cà phê, nông hộ cần nhận biết đúng bệnh để có hướng điều trị hiệu quả. Dưới đây là dấu hiệu bệnh gỉ sắt chi tiết nhất.
Bệnh gỉ sắt trên cây cà phê do nấm Hemileia vastatrix gây ra. Bệnh gây hại phổ biến ở hầu hết các khu vực trồng cà phê trên thế giới và ở Việt Nam. Gây ra hiện tượng vàng lá, rụng lá, giảm tỷ lệ ra hoa, đậu quả. Gây hiện tượng quả nhỏ, quả bị khô lép, gây chết cành. Từ đó, làm giảm năng suất và phẩm chất cà phê nghiêm trọng. Nắm được tình hình thực tế “Phân bón Sông Mã” xin giới thiệu cho bà con và các bạn cách nhận biết triệu chứng bệnh gỉ sắt trên cây cà phê và có biện pháp phòng trừ bệnh sớm và hiệu quả.
Dấu hiệu nhận biết bệnh gỉ sắt trên cây cà phê
- Vết bệnh thường xuất hiện trên lá non và lá trưởng thành. Ban đầu trên phiến lá thường xuất hiện những điểm màu trắng đục. Hay những chấm vàng nhạt có kích thước nhỏ từ 0,2 – 0,5 mm. Sau đó vết bệnh lớn dần tới 5 – 8mm.
- Vết bệnh phổ biến có dạng tròn, hay bầu dục, đôi khi một vài vết liên kết với nhau thành dạng vô định hình.
- Ở mặt dưới của lá khi bị nhiễm bệnh gỉ sắt thì lá cà phê sẽ xuất hiện những chấm nhỏ màu vàng nhạt. Sau một thời gian những chấm này sẽ lớn dần và phía trên những chấm nhỏ xuất hiện lớp bột màu cam. Đây chính là bào tử của nấm gỉ sắt. Sau một thời gian phát triển các bào tử này sẽ ăn rộng ra bề mặt lá. Và chuyển dần từ màu cam sang màu trắng. Những bào tử này dần biến mất và để lại trên lá những vết bệnh màu nâu như bị cháy, có quầng vàng bao quanh.
Lưu ý: Đôi khi gặp điều kiện thuận lợi vết bệnh cũ lại tái sinh bào tử. Quá trình này có thể lặp đi lặp lại nhiều lần khiến vết bệnh loang ra có vân đồng tâm.
- Khi bệnh nặng có thể ăn sâu đến thân và quả của cây cà phê sẽ khiến cây sẽ bị kiệt quệ dần và chết.
Xem thêm: Đôi điều về bệnh phấn trắng trên cây trồng và cách phòng bệnh
Nguyên nhân gây bệnh gỉ sắt trên cây cà phê
- Bệnh gỉ sắt do nấm Hemileia vastatrix chuyên ký sinh trên cây cà phê gây ra. Hiện nay có tới 32 chủng sinh lý của nấm Hemileia vastatrix có thể ảnh hưởng đến cây cà phê.
- Nấm gây bệnh gỉ sắt cà phê Hemileia vastatrix, thuộc họ Pucciniacea, bộ Nấm Gỉ Sắt Uredinales, lớp Nấm Đảm Basidiomycetes. Nấm thường có 3 dạng bào tử là: Bào tử hạ (Uredinales), bào tử đông (Teleutospore) và bào tử đảm (Basidiospore).
- Bào tử hạ của nấm Hemileia vastatrix thường có hình múi chanh màu vàng nhạt, mặt lưng khum lồi và có gai nhỏ. Mặt lõm láng nhẵn, kích thước khoảng 16,5 – 18,5 x 25,4 – 23 micromet.
- Bào tử đông của nấm Hemileia vastatrix thường rất ít gặp, đôi khi xuất hiện ở những vết bệnh cũ. Bào tử đông có hình con quay, đơn bào, vách mỏng và láng nhẵn, kích thước từ 22 – 28 x 19 – 23 micromet.
Trong điều kiện Việt Nam, trên vết bệnh gỉ sắt cà phê ở vùng cao nguyên Nam Trung Bộ, Phủ Quỳ và các vùng Tây Bắc, Việt Bắc, … Thường chỉ thấy bào tử hạ hình thành.
3 nhóm cây cà phê dễ mắc bệnh gỉ sắt
- Bệnh phát sinh trong điều kiện nhiệt độ khoảng 19 – 26ºC và độ ẩm trên 85%, do đó ở miền Bắc Việt Nam. Bệnh thường phát sinh trong vụ xuân hè từ tháng 2 đến tháng 5. Và vụ thu đông từ tháng 9 đến tháng 12. Nổi bật rõ hai cao điểm: Tháng 3,4 và tháng 10,11.
- Cây cà phê trồng ở đất xấu, nghèo dinh dưỡng, đất quá chua,…bệnh cũng phát sinh nhiều. Cà phê dưới 3 năm tuổi bệnh nhẹ hơn hoặc hầu như không bị bệnh. Cây cà phê càng nhiều tuổi khả năng nhiễm bệnh gỉ sắt càng cao.
- Trong 3 nhóm cà phê, thì cà phê chè có khả năng bị nhiễm bệnh gỉ sắt nặng nhất, nhóm cà phê mít bị bệnh nhẹ hơn và nhóm cà phê vối thì hầu như ít bị bệnh. Trong nhóm cà phê chè thì cà phê chè đọt nâu ít bị bệnh hơn cà phê chè đọt xanh.
Mách nông hộ cách phòng bệnh gỉ sắt hiệu quả
- Biện pháp sử dụng giống chống và chịu bệnh được Viện EaKmat nghiên cứu và chọn lọc ra giống cà phê chè Catimor. Với khả năng chống chịu hoàn toàn với bệnh gỉ sắt.
- Biện pháp ghép chồi vô tính của các dòng có năng suất cao. Và có khả năng kháng bệnh đang được ưu tiên ứng dụng rộng rãi.
- Có thể dùng thuốc phun chặn trước các cao điểm bệnh xuất hiện như: vào tháng 8 – 9 tiến hành phun 2 lần cách nhau 1 tháng. Có thể sử dụng 1 trong số các loại thuốc sau: Tilt 250EC 0,75 – 1 l/ha hoặc Anvil 5SC (0,2%). Bayleton 250EC (25WP) 250 – 500 g/ha; Bayphidan 250EC (0,1%) hoặc Cyproconazole 0,5 l/ha (2 lần); Score 250ND (0,3 – 0,5 l/ha).
- Có thể sử dụng nấm Verticillium hemileia ký sinh bậc hai để chống bệnh. Nhưng ít hiệu quả vì nấm Verticillium hemileia phát triển tương đối chậm. Tuy nhiên nấm Verticillium hemileia vẫn có thể phát triển ở trên lá bệnh rơi rụng xuống mặt đấ. Nên nó vẫn có ý nghĩa phần nào giảm bớt nguồn nấm bệnh gỉ sắt qua đông tích lũy về sau.
Trên đây là nguyên nhân và cách phòng bệnh gỉ sắt hiệu quả trên cây cà phê. Chúc nông hộ kiểm soát bệnh tốt để đạt năng suất cao.
Nguồn: Phanbonsongma.vn