Sắt là yếu tố cần thiết cho các hệ thống nuôi trồng thủy sản. Đây cũng chính là nguyên nhân làm hạn chế sự phát triển của thực vật thủy sinh. Nhất là đối với những vùng nước trong vắt có ít chất hữu cơ hòa tan.
Sự cần thiết của sắt trong nuôi trồng thủy sản
Sắt tồn tại rất ít trong nước mặt và đại dương. Tuy nhiên trong lớp vỏ trái đất, sắt là nguyên tố phổ biến thứ tư. Bởi phần lớn sắt đều ở dạng khoáng sắt không tan. Những nguồn sắt chính tồn tại ở dạng oxyt như magnetite, hematite. Trong đất lại chứa dạng sắt khác nữa là các oxyt sắt và hydroxide.
Nguyên tố sắt đóng vai trò quan trọng đối với vi khuẩn, thực vật và động vật. Sắt có mặt trong nhiều enzyme để chuyển hóa năng lượng. Bên cạnh đó, sắt là thành phần chủ yếu của hemoglobin trong tế bào máu. Với chức năng tham gia vào quá trình vận chuyển oxy cho nhiều loài động vật. Nguyên tố này đồng thời cũng tham gia vào quá trình quang hợp của thực vật. Vì vậy sắt cực kỳ cần thiết trong nuôi trồng thủy sản.
Nồng độ và độ hòa tan
Trong nước có chứa oxy hòa tan, độ hòa tan của sắt chịu ảnh hưởng bởi pH. Hàm lượng sắt hóa trị 3 sẽ hiếm khi vượt quá 2 mg/lit trừ khi độ pH thấp hơn 4. Tuy nhiên, trong nước ngọt, sắt có thể đạt mức 1 mg/lit vì sắt hình thành các hydroxyt, ngoài ra chúng cũng tạo thành phức hợp tan với chất hữu cơ hòa tan (chelate sắt).
Mặc dù sắt rất cần thiết cho các hệ thống nuôi thủy sản nhưng chúng cũng là yếu tố hạn chế sự phát triển của thực vật thủy sinh, đặc biệt là ở các vùng nước trong vắt có ít chất hữu cơ hòa tan.
Trong nước biển hàm lượng sắt thường thấp.
Bổ sung sắt trong ao nuôi
Bổ sung sắt thường rất phổ biến trong các ao nuôi thủy sản nước mặn thông qua hình thức bổ sung chelate sắt như chelate sắt với acid citric, EDTA…
Sắt chuyển sang dạng hóa trị 2 (sắt màu) trong nguồn nước cạn kiệt oxy (thiếu oxy) chẳng hạn như nước ngầm không có oxy hòa tan thì hàm lượng sắt màu có thể lên đến 20 mg/lit. Khi tiếp xúc oxy, sắt chuyển thành dạng hóa trị 3, thường ở dạng kết tủa hydroxyt sắt. Trong các ao nuôi dùng nước ngầm, sắt có thể kết tủa và lắng xuống đáy ao.
Với các ao nuôi không có hệ thống sục khí hoặc có sự phân tầng nhiệt độ, hàm lượng sắt cao sẽ tập trung ở nền đáy ao. Trong trường hợp đó, hàm lượng oxy trong ao có thể bị suy kiệt nhanh chóng. Vì oxy hòa tan sẽ tham gia vào quá trình phản ứng oxy hóa sắt khi mà sự phân tầng nhiệt bị phá hủy.
Trong các ao nuôi thủy sản thâm canh, nếu nước ao chứa hàm lượng sắt cao. Sắt có thể kết tủa thông qua quá trình hydroxyt hóa và gây tác động đến sức khỏe tôm cá. Như bám chặt xung quanh trứng thủy sản, hoặc làm tắc nghẽn mang tôm cá.
Nước từ các giếng có hàm lượng sắt cao có thể thực hiện loại bỏ sắt bằng cách cho nó chảy qua một giàn mưa (phương pháp khử sắt bằng cách làm thoáng nước). Nhưng cách loại bỏ sắt nhanh nhất là bằng cách dùng lọc cát.
Đất phèn
Ao tôm có hàm lượng sắt cao trong đất, chúng thường biểu hiện bằng một lớp đất màu đỏ trên đáy ao khi ao được tháo cạn, phơi khô.
Với những ao nuôi có nhiều trầm tích sắt với và hàm lượng hữu cơ cao luôn có hàm lượng oxy thấp, H2S có thể hình thành nhiều hơn và vi khuẩn hiếu khí có lợi cũng suy giảm đáng kể. Sự hình thành sulfide từ sắt và sulfate cũng làm giảm lượng vi khuẩn tiêu thụ oxy từ các hợp chất oxyt sắt và sulfate.
Xem thêm nhiều thông tin hữu ích tại đây!
Trần Hiền
Nguồn: vpas.com.vn