Bệnh viêm da nổi cục ở trâu bò đã và đang bùng nổ mạnh mẽ ở các tỉnh phía bắc. Cùng tìm hiểu về nguyên nhân gây bệnh ở trâu bò để có hướng xử lý hiệu quả.
Bệnh viêm da nổi cục là gì?
Bệnh viêm da nổi cục (tên tiếng Anh là Lumpy Skin Disease, viết tắt là LSD). Nó còn được gọi là bệnh viêm da nổi cục truyền nhiễm. Hoặc bệnh da sần, là bệnh truyền nhiễm. Do một loại vi rút thuộc họ Poxviridae gây ra trên trâu, bò.
Vi rút không gây bệnh trên người. Đường truyền lây chủ yếu qua côn trùng đốt như muỗi, ruồi, ve. Bệnh cũng có thể lây truyền do vận chuyển trâu, bò mang mầm bệnh. Sử dụng chung máng uống, khu vực cho ăn, sữa, tinh dịch. Và qua tiếp xúc trực tiếp.
Dịch bệnh xảy ra theo mùa. Chủ yếu vào những tháng ấm. Khi côn trùng hoạt động mạnh và phong phú nhất. Gây thiệt hại về năng suất do sản lượng sữa giảm mạnh. Giảm khả năng sinh sản, sảy thai. Tổn thương da, giảm tăng trọng và có thể chết. Gây tổn thất về kinh tế do hạn chế vận chuyển và thương mại.
Xem thêm: Triệu chứng bệnh viêm da nổi cục và cách phòng bệnh hiệu quả
Đặc điểm của vi rút gây bệnh
Vi rút gây bệnh viêm da nổi cục thuộc họ Poxviridae, chi Capripoxvirus. Cùng chi với vi rút gây bệnh đậu trên dê, cừu.
Vi rút có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 55 độ C trong 2 giờ, 65 độ C trong 30 phút. Vi rút có thể được hồi phục từ những nốt sần trên da được giữ ở nhiệt độ -80 độ C trong 10 năm. Và dịch nuôi cấy mô nhiễm vi rút được bảo quản ở nhiệt độ 4 độ C trong 6 tháng.
Vi rút nhạy cảm với môi trường pH kiềm hoặc a xít. Có thể tồn tại ở môi trường pH = 6,6 – 8,6 trong 5 ngày ở nhiệt độ 37 độ C.
Hóa chất sử dụng để diệt vi rút viêm da nổi cục bao gồm ether (20%), chloroform, formalin (1%), phenol (2% trong 15 phút), sodium hypochlorite (2 – 3%), hợp chất iodine (pha loãng 1:33), Virkon (2%), hợp chất amoni bậc bốn (0,5%) và một số chất tẩy rửa như sodium dodecyl sulphate.
Vi rút viêm da nổi cục rất ổn định, tồn tại trong thời gian dài ngoài môi trường. Đặc biệt là ở dạng vảy khô. Tồn tại trong các nốt da hoại tử trên 33 ngày. Trong các lớp vảy khô lên đến 35 ngày và ít nhất 18 ngày trong da phơi khô. Vi rút nhạy cảm với ánh sáng mặt trời và chất tẩy rửa có chứa dung môi lipid, nhưng trong điều kiện môi trường tối và ẩm ướt. Ví dụ như chuồng trại bị ô nhiễm, vi rút có thể tồn tại trong nhiều tháng.
Đặc điểm dịch tễ
Động vật mẫn cảm với vi rút viêm da nổi cục là trâu, bò. Tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh khoảng 10 – 20%; tỷ lệ chết khoảng 1 – 5%. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4 – 14 ngày.
Do côn trùng
Côn trùng chân đốt được xem là véc tơ truyền bệnh viêm da nổi cục. Mặc dù đến nay chưa xác định được véc tơ truyền bệnh cụ thể, muỗi, ruồi cắn và ve đực có thể đóng vai trò quan trọng trong việc làm lây truyền vi rút. Vai trò của các véc tơ truyền bệnh là khác nhau giữa các khu vực địa lý khác nhau, phụ thuộc vào nguồn và đặc điểm của mỗi loại véc tơ.
Do tinh dịch
Trâu, bò đực nhiễm bệnh có thể bài thải vi rút qua tinh dịch. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa có bằng chứng về đường lây truyền bệnh viêm da nổi cục thông qua tinh dịch. Ngoài ra, cũng chưa rõ có hay không việc truyền lây vi rút qua đường thức ăn và nước uống nhiễm mềm bệnh. Tiếp xúc trực tiếp được cho là không đóng vai trò quan trọng trong lây truyền vi rút viêm da nổi cục.
Các nốt sần và vảy da chứa một lượng vi rút viêm da nổi cục tương đối cao. Vi rút có thể được phân lập từ những bệnh phẩm này trong 35 ngày và có thể lâu hơn. Vi rút có thể được phân lập từ máu, nước bọt, dịch tiết ở mắt và mũi và tinh dịch. Vi rút được tìm thấy trong máu trong khoảng từ 7 đến 21 ngày sau khi nhiễm bệnh. Với mức độ thấp hơn so với trong các nốt sần ở da tại cùng thời điểm lấy mẫu. S
Sự bài thải của vi rút trong tinh dịch có thể kéo dài tới 42 ngày. Cũng có bằng chứng về sự lây truyền vi rút qua nhau thai. Vi rút viêm da nổi cục không gây bệnh mạn tính. Một số động vật bị bệnh không biểu hiện triệu chứng lâm sàng, nhưng mang vi rút trong máu và có thể truyền bệnh cho động vật khỏe thông qua côn trùng hút máu.
Trên đây là nguyên nhân gây bệnh viêm da nổi cục trên trâu bò. Hiểu rõ nguyên nhân, nông hộ sẽ có cách phòng bệnh hiệu quả.
Nguồn: Khuyennongninhbinh.gov.vn